پلاک خوانی موتورهای الکتریکی یکی از مهارت‌های اساسی و کلیدی برای مهندسین، تکنسین‌ها و افرادی است که با الکتروموتورها سر و کار دارند. این پلاک‌ها، همانند شناسنامه، اطلاعات دقیقی از ویژگی‌ها و مشخصات فنی موتور را ارائه می‌دهند. از شناسایی نوع موتور (تک فاز یا سه فاز) گرفته تا توان، ولتاژ، دور موتور و حتی درجه حفاظت در برابر عوامل محیطی، همه در این پلاک‌ها درج شده است.
آگاهی از این اطلاعات نه تنها قبل خرید الکتروموتور ضروری است، بلکه در استفاده صحیح، نگهداری، تعمیرات و حتی افزایش بازدهی تجهیزات نیز نقش بسزایی دارد. در این مقاله از سایت برقچی، راهنمای کاملی از اصول پلاک خوانی موتورهای تک فاز و سه فاز ارائه می‌دهیم تا بتوانید به راحتی مشخصات هر الکتروموتوری را شناسایی کنید.
اهمیت تسلط بر پلاکخوانی موتورهای تک فاز و سه فاز
پلاک خوانی موتور سه فاز و تک فاز از آن جایی اهمیت دارد که بدون آشنایی با پلاک خوانی موتورهای الکتریکی نمی‌توانید متوجه مشخصات دستگاه شوید. در واقع این پلاک‌ها به نوعی شناسنامه دستگاه محسوب می‌شوند. یعنی به وسیله آشنایی با پلاک خوانی می‌توانید به مشخصاتی مانند تک فاز یا سه فازی دستگاه، ولتاژ، دور موتور و همچنین فرکانس آن پی ببرید. در بخش بعدی از مقاله پلاک خوانی موتور الکتریکی سه فاز و تک فاز و اطلاعات مهم روی پلاک موتورهای تکفاز و سه فاز را بررسی می‌کنیم.
آموزش پلاک خوانی الکتروموتور
پس از آشنایی با اهمیت پلاک خوانی موتورهای الکتریکی تک فاز و سه فاز، اکنون زمان آن رسیده است که به جزئیات و روش خواندن اطلاعات درج‌شده روی پلاک این موتورها بپردازیم. پلاک موتور الکتریکی مانند یک شناسنامه، تمامی اطلاعات فنی و مشخصات عملکردی دستگاه را در اختیار شما قرار میدهد. این اطلاعات به شما کمک می‌کند تا نوع و قابلیت‌های موتور را به‌درستی بشناسید و از آن در کاربردهای مختلف استفاده کنید.
در پلاک موتورهای الکتریکی، اطلاعات متنوعی درج می‌شود که شامل مشخصاتی مانند نوع موتور (AC یا DC)، ولتاژ، توان، فرکانس، سرعت موتور (RPM)، کلاس حرارتی، درجه حفاظت (IP) و حتی شماره سریال دستگاه است. هر یک از این بخش‌ها، نمایانگر یکی از ویژگی‌های کلیدی موتور بوده و شما را در انتخاب، نصب و نگهداری صحیح موتور الکتریکی یاری می‌کند.
در ادامه و با مشاهده تصویر زیر، می‌توانید نمونه‌ای از یک پلاک موتور الکتریکی را مشاهده کنید. این تصویر به شما کمک خواهد کرد تا اطلاعات درج‌شده روی پلاک را بهتر بشناسید و نحوه خواندن آن‌ها را درک کنید.
آموزش پلاک خوانی الکتروموتور
برند الکتروموتور
یکی از اولین اطلاعات موجود روی پلاک الکتروموتور برند آن است. در واقع برند الکتروموتور را می‌توان به راحتی روی پلاک آن پیدا کرد. نام برند تولید کننده الکتروموتور را با فونت بزرگ در بالاترین قسمت پلاک می‌نویسند. حتی لوگوی برند هم گاهی اوقات در این بخش حک می‌گردد.
نوع الکتروموتور
در قسمت پایین‌تر از نام برند الکتروموتور یک عنوان به نام Type وجود دارد. این بخش نشانه نوع جریان الکتروموتور است. نوع این جریان می‌تواند AC یا DC باشد. حتی این بخش نشانه موتورهای سنکرون و آسنکرون است. شناسایی مدل الکتروموتور یکی از مهم‌ترین بخش‌های پلاک است. در نهایت با شناسایی نوع الکتروموتور می‌توانید به اطلاعات مهمی در رابطه با آن دست پیدا کنید.
نوع الکتروموتور
توان الکتروموتور
بر روی این پلاک حتی اطلاعات مهم‌تر دیگری مانند توان موتور هم درج می‌شود. توان موتور را معمولاً با عباراتی مانند Watt Kilowatt یا HP که همان مخفف اسب بخار است، نشان می‌دهند.
حتما بخوانید: تفاوت الکتروموتور و پمپ (مقایسه کاربردی)
ولتاژ الکتروموتور
در بخش VOLTS ولتاژ موردنیاز الکتروموتور نوشته می‌شود. ولتاژ الکتروموتورهای تک فاز، 110 تا 230 ولت درج می‌شود. همچنین الکتروموتورهای سه فاز معمولا ولتاژی بین 380 یا 400 ولت دارند. در زمان بررسی پلاک الکتروموتور، قسمت ولتاژ اهمیت زیادی دارد. زیرا برخی از دستگاه‌های موتور الکتریکی با ولتاژ برق ایران کار نمی‌کنند. بنابراین باید از تناسب ولتاژ و جریان نامی دستگاه اطمینان پیدا کنید.
ولتاژ الکتروموتور
درجه حفاظت موتور (IP Code)
IP هم یکی از اطلاعات رایج موجود در پلاک الکتروموتور است. این عدد نشانه‌ی میزان حفاظت الکتروموتور در برابر عوامل خارجی است. IP بیانگر میزان محافظت از الکتروموتور در برابر گرد و غبار نفوذ آب ذرات خارجی و موارد دیگر است. در این بخش جدول معرفی مفاهیم همه IP ها را برای شما آماده کرده‌ایم.
| انواع IP الکتروموتور | مفهوم عدد IP |
| IP00 | بدون هیچ‌گونه حفاظت |
| IP10 و IP11 | محافظت در برابر تماس دست و اجسام بزرگ خارجی + محافظت در برابر آب |
| IP20 | محافظت در برابر تماس انگشت و اجسام با وزن متوسط |
| IP21 | محافظت در برابر تماس انگشت و اجسام با وزن متوسط + محافظت در برابر آب |
| IP22 | محافظت در برابر تماس انگشت و اجسام با وزن متوسط + محافظت در برابر آب به‌طور عمودی یا با زاویه بیشتر از ۳۰ درجه |
| IP30 | محافظت در برابر اجسام خارجی سبک |
| IP31 | محفوظ در برابر ابزارها و اجسام خارجی سبک + محافظت در برابر آب |
| IP32 | محافظت در برابر تماس انگشت و اجسام با وزن سبک + محافظت در برابر آب به‌طور عمودی یا با زاویه بیشتر از ۳۰ درجه |
| IP40 | محافظت در برابر تمام عوامل بیرونی |
جریان یا آمپر الکتروموتور
نوع و میزان جریان هر الکتروموتور هم در پلاک آن درج می‌شود. جریان مصرفی الکتروموتور یکی از اطلاعات مهم در رابطه با آن است. یعنی شما باید بدانید آمپر الکتروموتور چقدر است. amps عبارتی است که جریان و آمپر مورد نیاز موتور الکتریکی را نشان میدهد.
سرعت الکتروموتور
یکی دیگر از نکات مهمی که روی پلاک موتور الکتریکی به آن اشاره شده است، سرعت الکتروموتور است. این اطلاعات در بخش RPM درج می‌شود. این عدد تعداد دورهای چرخش روتر در دقیقه را نشان میدهد.
نوع کارکرد الکتروموتور
از نظر نوع کاربرد الکتروموتورها به چند دسته مختلف تقسیم می‌شوند. از جمله آن‌ها می‌توان به کارکرد مداوم، کارکرد تکی و کارکرد متناوب اشاره کرد. این اطلاعات هم بر روی پلاک درج می‌شود. برای آشنایی با نحوه کارکرد الکتروموتور بخش DUTY روی پلاک را بخوانید. در این بخش ممکن است مواردی مانند Continuous Duty یا Intermittent Duty یا Reversible Duty را مشاهده کنید.
شماره سریال الکتروموتور
یکی دیگر از اطلاعات موجود روی پلاک الکتروموتورها سریال آن‌ها است. این اطلاعات در بخش NO روی پلاک وجود دارد. این شماره سریال یک عدد مخصوص است که مشخصات و نوع موتور الکتریکی را می‌توان با آن تشخیص داد.
کلاس عایق الکتروموتور
یکی از مهم‌ترین اطلاعات دیگری که روی پلاک الکتروموتورها وجود دارد، کلاس عایق موتور است. این اطلاعات هم در بخش Insulation Class یا INS CL نوشته می‌شود. کلاس حرارتی الکتروموتور می‌تواند A، B، E، F، H یا C باشد.
| کلاس حرارتی | حداکثر دما (درجه سانتی‌گراد) |
| A | ۱۰۵ |
| E | ۱۲۰ |
| B | ۱۳۰ |
| F | ۱۵۵ |
| H | ۱۸۰ |
| C | بیشتر از ۱۸۰ |
کشور تولیدکننده
به علاوه مواردی که در بالا ذکر شد، اطلاعاتی نظیر کشور سازنده موتور الکتریکی هم روی پلاک آن درج می‌شود. مثلا در این تصویر کشور مکزیک سازنده الکتروموتور است.
حتما بخوانید: راهنمای خرید الکتروموتور (10 فاکتور مهم)
نتیجه‌گیری
پلاک موتورهای الکتریکی، مجموعه‌ای از اطلاعات دقیق و کاربردی است که تمامی مشخصات فنی دستگاه را در خود جای داده است. آشنایی با نحوه پلاکخوانی، امکان استفاده بهینه، انتخاب درست و حتی انجام تعمیرات اصولی را فراهم می‌کند. در این مقاله تلاش کردیم تا با بررسی جزئیات مهم مانند توان، ولتاژ، دور موتور و درجه حفاظت، شما را با پلاک خوانی موتورهای تک فاز و سه فاز آشنا کنیم.
این دانش به شما کمک می‌کند تا در هنگام خرید، نصب و نگهداری موتورهای الکتریکی تصمیمات بهتری اتخاذ کنید و عملکرد سیستم‌های خود را بهبود بخشید. اگر به دنبال درک عمیق‌تری از این مهارت هستید، پلاک موتور خود را بررسی کنید و با راهنمای ارائه‌شده در این مقاله، اطلاعات آن را تحلیل نمایید.
سوالات متداول
اعداد روی موتور الکتریکی به چه معناست؟
اعداد روی پلاک موتور مشخصات فنی مانند ولتاژ (V)، توان (KW/HP)، جریان (A)، سرعت (RPM)، کلاس حرارتی و فرکانس (Hz) را نشان می‌دهند.
تفاوت پلاک موتور تکفاز و سه فاز چیست؟
پلاک موتور تکفاز ولتاژ 110 تا 230 ولت و نماد 1~ را نشان میدهد، درحالیکه موتور سه فاز ولتاژ 380 تا 460 ولت و نماد 3~ را دارد.
آیا پلاکخوانی در تعمیر و نگهداری موتورهای الکتریکی نقش دارد؟
بله، پلاکخوانی برای شناسایی مشخصات موتور، انتخاب تجهیزات مناسب و انجام تعمیرات اصولی ضروری است.
دور در دقیقه یا rpm پلاک موتور به چه معناست؟
RPM تعداد چرخش شفت موتور در یک دقیقه را نشان میدهد و به نوع موتور و تعداد قطبهای آن بستگی دارد.
دیدگاه شما