آموزش تصویری تمیز کردن الکتروموتور + نکات مهم

الکتروموتور‌ها به‌عنوان قلب تپنده‌ی سیستم‌های صنعتی و تجاری، نقش بی‌بدیلی در تأمین نیروی محرکه‌ی تجهیزات و ماشین‌آلات ایفا می‌کنند. همانطور که می‌دانید عملکرد صحیح و پایدار این تجهیزات نه تنها به تضمین کارایی و بازدهی سیستم‌ها منجر می‌شود، بلکه از بروز خرابی‌های ناگهانی و توقفات هزینه‌زا نیز جلوگیری می‌کند. اما نکته‌ای که کمتر به آن توجه می‌شود، ضرورت تمیزکاری و نگهداری دوره‌ای این موتور‌ها است.
با گذشت زمان، ذرات گرد و غبار، روغن‌ها و سایر آلودگی‌ها می‌توانند به سطح داخلی و خارجی الکتروموتور نفوذ کرده و با ایجاد اصطکاک و حرارت بالا، کارکرد آن را مختل کنند. از این رو، شناخت روش‌های علمی و عملی تمیز کردن الکتروموتور‌ها به منظور افزایش طول عمر و حفظ عملکرد بهینه آن‌ها، اهمیت بسزایی دارد. در نهایت ما در تیم برقچی به این نتیجه رسیدیم تا در قالب یک آموزش تصویری، مراحل تمیز کردن الکتروموتور گام به گام طی کنیم.

فهرست:

• اهمیت تمیزکردن الکتروموتور در عملکرد و طول عمر آن
• ابزارهای موردنیاز برای تمیز کردن الکتروموتور
• مراحل تمیز کردن الکتروموتور
• بازکردن الکتروموتور
• تمیز کردن قطعات الکتروموتور 
• مونتاژ مجدد الکتروموتور
• نکات مهم هنگام تمیزکاری و شست شو قطعات الکتروموتور

اهمیت تمیزکردن الکتروموتور در عملکرد و طول عمر آن

بسیاری از افراد به تمیز کردن الکتروموتور اهمیت زیادی نمی‌دهند، این در صورتی است که تمیز کردن الکترو موتور صنعتی و غیر صنعتی اهمیت زیادی دارد. همین مسئله موجب شد تا ما در ابتدای مقاله تصمیم بگیریم اطلاعاتی را در مورد اهمیت زیاد این کار در اختیار شما قرار دهیم، در این صورت مطمئناً شما ادامه مقاله و مراحل تمیز کردن الکتروموتور را با دقت بالایی مطالعه خواهید نمود.
شایان ذکر است بدانید تمیز نکردن الکتروموتور مشکلات جبران ناپذیری را می‌تواند به وجود بیاورد، برای مثال تجمع ذرات گرد و غبار، رطوبت و آلودگی‌های محیطی بر روی بخش‌های داخلی و خارجی الکتروموتور‌ها به مرور زمان منجر به ایجاد لایه‌های ضخیمی از جرم و رسوبات می‌شود. این رسوبات می‌توانند موجب انسداد مسیر‌های تهویه و خنک‌سازی موتور شوند و در نتیجه عملکرد صحیح موتور را مختل کنند. علاوه بر این، خشک شدن یاتاقان‌ها و بلبرینگ‌ها به علت عدم روانکاری مناسب، باعث افزایش اصطکاک داخلی و کاهش کارایی الکتروموتور می‌گردد.
با توجه به این موارد مطمئناً به این نتیجه رسیده‌اید که اگر تمیز کردن الکتروموتور را جدی نگیرید باید هزینه زیادی را برای تعمیر و تعویض قطعات پرداخت کنید. در مجموع انجام سرویس‌های دوره‌ای و دقیق برای تمیزکاری و روغن‌کاری الکتروموتور‌ها نه تنها به حفظ عملکرد بهینه آن‌ها کمک می‌کند، بلکه نقش بسزایی در افزایش طول عمر و کاهش هزینه‌های نگهداری آن‌ها ایفا می‌نماید. نگهداری مناسب و به‌موقع این دستگاه‌ها به نوعی سرمایه‌گذاری در بهره‌وری و پایداری سیستم‌های صنعتی است.

ابزارهای موردنیاز برای تمیز کردن الکتروموتور

مطمئناً زمانی که تصمیم می‌گرید برای تمیز کردن الکتروموتور اقدام کنید؛ باید ابزار‌های مورد نیاز را در اختیار داشته باشید زیرا در صورت نداشتن ابزار به هیچ وجه امکان باز کردن، تمیزکاری و روغن کاری الکتروموتور را نخواهید داشت. البته امکان دارد ندانید که باید چه ابزار‌هایی را تهیه کنید، البته در این صورت اصلاً نگران نباشید زیرا در ادامه با آن‌ها آشنا خواهید شد. لازم به ذکر است بدانید از جمله ابزار‌های کلیدی می‌توان به انواع آچار‌ها از جمله آچار تخت، بوکسی و رینگی اشاره کرد که جهت باز و بسته کردن پیچ‌ها و اتصالات مختلف موتور به کار ‌می‌روند. همچنین، پیچ‌گوشتی‌های دوسو و چهارسو برای دسترسی به پیچ‌های کوچکتر و پیچیده‌تر مورد نیاز هستند.
در ادامه بهتر است به ابزار‌های مورد نیاز برای بخش روانکاری اشاره کنیم. در بخش روانکاری، گریس پمپ و روغن‌دان جهت تزریق دقیق و یکنواخت گریس و روغن به یاتاقان‌ها و بلبرینگ‌ها اهمیت ویژه‌ای دارند. برای تمیزکاری قطعات، استفاده از برس‌های مویی یا سیمی در کنار مواد شوینده مناسب و آب گرم توصیه می‌شود. کمپرسور باد به منظور زدودن گرد و غبار از نقاط دور از دسترس و میز کار به عنوان سطحی مناسب برای قرار دادن و بررسی اجزای الکتروموتور اهمیت دارند. علاوه بر این، استاتور نگهدار به‌منظور ثابت نگه‌داشتن استاتور در حین تمیزکاری و چکش‌های فلزی و پلاستیکی به همراه سمبه برای جدا کردن قطعات با احتیاط و بدون آسیب‌رسانی به اجزای حساس، نقش حیاتی ایفا می‌کنند. در نهایت باید ذکر کنیم استفاده از این ابزار‌ها نه تنها به تسهیل فرآیند تمیزکاری کمک می‌کند بلکه موجب افزایش دقت و کاهش احتمال آسیب به الکتروموتور نیز می‌شود. در نتیجه حتماً قبل از این که به چگونگی تمیز کردن الکتروموتور صنعتی فکر کنید، به دنبال تهیه ابزار آلات مورد نیاز باشید.

بیشتر بخوانید: الکتروموتور چیست؟ همه چیز درمورد Electric motor

مراحل تمیز کردن الکتروموتور

حال زمان آن فرا رسیده تا به سراغ مراحل تمیز کردن الکتروموتور برویم. این مورد را در نظر داشته باشید، مراحل بسیار حساس هستند و باید با دقت کامل، از ابتدا تا انتها کار را انجام دهید و تمام مراحل، حتماً باید مطابق با محتویات بخش آموزش تمیز کردن الکتروموتور پیش برود. در نتیجه به نکاتی که در حین تمیزکاری هم ذکر می‌کنیم توجه کنید، در این صورت می‌توانید بدون بروز هیچ گونه مشکل، مراحل تمیز کردن الکتروموتور را به پایان برسانید.

بازکردن الکتروموتور

مطمئنا می‌دانید قبل از هر کاری باید بخش‌های مختلف الکتروموتور را باز کنید. برای بازکردن الکتروموتور، ابتدا باید تمامی اتصالات برقی و مکانیکی آن به دقت قطع و دستگاه از جایگاه خود جدا شود. قطع کامل منبع تغذیه برق و اطمینان از عدم وجود جریان الکتریکی در موتور، از الزامات اولیه جهت جلوگیری از هرگونه خطر برق‌گرفتگی است. پس از این مرحله، پیچ‌ها و بست‌های نگهدارنده موتور باید با استفاده از ابزار‌های مناسب، نظیر آچار و پیچ‌گوشتی، باز شوند. برای اطمینان از عدم وجود شارژ الکتریکی در سیم‌پیچ‌ها، می‌توان با استفاده از مولتی‌متر موتور را بررسی کرد.
سپس، سیم‌های متصل به ترمینال‌های موتور با دقت جدا می‌شوند؛ این سیم‌ها که معمولاً با رنگ‌های روشن مانند قرمز، سیاه یا آبی مشخص شده‌اند، باید با استفاده از آچار پیچانده و از ترمینال‌ها جدا شوند. این مورد را در نظر داشته باشید که بسیاری از افراد بعد از باز کردن الکتروموتور و جدا کردن سیم ها، یادشان می‌رود که سیم ها را مجددا در کجا وصل کنند. در نتیجه پیشنهاد می‌شود محل اتصال سیم‌ها را به خاطر بسپاری یا از آن‌ها عکس بگیرید تا در زمان مونتاژ مجدد، با مشکل مواجه نشوید.

در ادامه، برای جدا کردن پولی (چرخ تسمه) از شفت موتور، از ابزار مخصوصی به نام گیرپولر استفاده می‌شود. این ابزار با چنگک‌های خود پولی را گرفته و به آرامی از شفت جدا می‌کند. پس از این مرحله، برای اطمینان از نصب دقیق مجدد قطعات، باید دو سر موتور که اغلب به صورت دایره‌ای و از جنس PVC هستند، با استفاده از سنبه نشان‌گذاری شوند. این نشان‌ها به شما کمک می‌کنند تا در هنگام مونتاژ مجدد، قطعات را در موقعیت اصلی خود قرار دهید. همچنین اگر موتور دارای لوله‌های فلزی بلند به نام هوزینگ است که پشت سر‌های موتور قرار دارند، باید آن‌ها را نیز به همان شیوه علامت‌گذاری کرد. استفاده از این روش‌ها تضمین می‌کند که فرآیند بازکردن و مونتاژ مجدد الکتروموتور با دقت و بدون خطا انجام شود. حال که تا این بخش از کار را پیش رفته‌اید باید برای شستشو الکتروموتور اقدام کنید، در ادامه با نحوه تمیز کردن الکتروموتور آشنا خواهید شد.

تمیز کردن قطعات الکتروموتور

تمیز کردن قطعات الکتروموتور یکی از فرآیندهای حساس و حیاتی در نگهداری و بهره‌برداری صحیح از این تجهیزات است. این کار از طریق دو روش (با آب و بدون آب) صورت می‌پذیرد. برای شستشوی قطعات الکتروموتور با آب، حتما باید مطابق با آموزش شستشوی الکتروموتور پیش بروید. شایان ذکر است بدانید ابتدا باید تمامی اجزا به دقت از هم جدا شده و با استفاده از جریان باد قوی (مانند کمپرسور هوا) از هرگونه گرد و غبار و ذرات ریز پاک شوند. سپس این قطعات درون یک تشت آب گرم قرار گرفته و به دقت شسته می‌شوند. در صورتی که سطح قطعات با لایه‌های ضخیمی از چربی پوشیده شده باشد، استفاده از حلال‌های چربی مانند محلول‌های شوینده بر پایه صابون می‌تواند کارآمد باشد. اما باید توجه داشت که در برخی موارد استفاده از گازوییل برای پاک‌سازی به کار می‌رود که در چنین شرایطی ضروری است قطعات لاستیکی موتور با این ماده تماس نداشته باشند، زیرا می‌تواند به آسیب دیدن و تغییر خصوصیات مواد لاستیکی منجر شود.
اما در مواردی که استفاده از آب برای تمیزکاری مناسب نباشد، می‌توان از روش‌های دیگری بهره برد. در این روش، به‌جای آب از دستمال‌های نرم و محلول‌های چربی‌گیر غیرقابل اشتعال استفاده می‌شود. این محلول‌ها به آرامی روی سیم‌پیچ‌ها و دیگر قطعات الکتروموتور اعمال شده و هرگونه چربی و آلودگی را بدون آسیب رساندن به عایق‌ها و نخ‌های جداکننده پاک می‌کنند. نکته بسیار مهم در این فرآیند، عدم ریختن مستقیم محلول روی سیم‌پیچ‌ها و اطمینان از خشک شدن کامل قطعات پس از تمیزکاری است. همچنین، تمامی مراحل باید با دقت و حساسیت بالا انجام شود تا از هرگونه آسیب به اجزای حیاتی موتور جلوگیری گردد، چرا که هر گونه خطا در این مرحله می‌تواند به کاهش کارایی و طول عمر الکتروموتور منجر شود.

مونتاژ مجدد الکتروموتور

فرآیند مونتاژ مجدد الکتروموتور مستلزم دقت و تمرکز ویژه‌ای است، زیرا هرگونه سهل‌انگاری می‌تواند به نقص در عملکرد نهایی منجر شود. ابتدا لازم است سیم‌ها با دقت به جایگاه‌های خود در سوئیچ یا حلقه برس‌ها بازگردانده شوند. این سیم‌ها که ممکن است در زمان جداسازی قطعات کمی شل شده باشند، باید با احتیاط مجدداً به حالت اولیه پیچیده و محکم شوند تا از هرگونه آسیب‌دیدگی احتمالی جلوگیری گردد. در صورت عدم وجود هرگونه خرابی یا پارگی در سیم‌ها، موتور باید بدون مشکل خاصی عمل کند. پس از اطمینان از جایگیری صحیح سیم‌ها، قطعاتی که برای تمیزکاری جدا شده بودند، نظیر روتور و بلبرینگ‌ها، با دقت در محل اصلی خود نصب می‌شوند. روتور، که یک قطعه فلزی ضخیم و شیاردار است، باید به‌دقت جایگذاری شود و جهت اطمینان از روانکاری مناسب بلبرینگ‌ها، افزودن قطره‌ای روغن به آن‌ها ضروری است. در نهایت، محفظه و سرهای موتور روی شفت قرار گرفته و با دقت و ترتیب مناسب، پیچ‌ها در محل خود سفت می‌شوند.
در ادامه، پیچ‌های انتهایی که معمولاً هشت عدد در هر سر موتور هستند، باید با استفاده از آچار بوکس یا پیچ‌گوشتی به‌طور دقیق سفت شوند. پس از محکم‌سازی پیچ‌ها، با چکش نرم، که از جنس چوب، پلاستیک یا سرب ساخته شده است، به‌آرامی بر روی پیچ‌ها ضربه زده می‌شود تا سرهای موتور به‌طور کامل بر روی محفظه‌های پشت خود قرار گیرند و از تثبیت سایر اجزا اطمینان حاصل گردد. در این مرحله، چرخاندن شفت موتور با دست، به‌منظور بررسی روانی حرکت آن، ضروری است. اگر شفت به‌راحتی چرخید، می‌توان اطمینان حاصل کرد که مونتاژ به‌درستی انجام شده است؛ در غیر این صورت، تنظیم مجدد سرهای موتور الزامی است. در نهایت، اتصال سیم‌ها به ترمینال‌های مربوطه و سفت‌کردن پیچ‌های ترمینال، مرحله پایانی مونتاژ است. با استفاده از تصاویری که ممکن است در زمان جداسازی گرفته شده باشند، این مرحله ساده‌تر خواهد بود و پس از اتصال، موتور به منبع تغذیه متصل شده و عملکرد آن مورد آزمون قرار می‌گیرد.

نکات مهم هنگام تمیزکاری و شست شو قطعات الکتروموتور

در فرآیند تمیزکاری و شستشوی قطعات الکتروموتور، رعایت چند نکته اساسی ضروری است تا علاوه بر حفظ کارایی، از آسیب‌های احتمالی به اجزا جلوگیری شود. در اولین گام، باید اطمینان حاصل کنید که قطعات الکتروموتور به‌درستی از منبع تغذیه جدا شده و هیچگونه جریان الکتریکی در آن‌ها وجود ندارد تا خطرات ناشی از برق‌گرفتگی به حداقل برسد. در مرحله بعد، استفاده از ابزارهای مناسب برای پاک‌سازی گرد و غبار، مانند کمپرسور باد و انتخاب شوینده‌های غیرخورنده و مخصوص قطعات الکترونیکی، امری حیاتی به شمار می‌رود.
هنگام شستشو، باید دقت کرد که مواد شوینده به طور مستقیم با سیم‌پیچ‌ها تماس پیدا نکنند و از نفوذ بیش از حد رطوبت به داخل اجزای حساس جلوگیری شود. همچنین، استفاده از حلال‌های شیمیایی باید با احتیاط صورت گیرد، به‌ ویژه در مواردی که قطعات پلاستیکی و لاستیکی در ساختار الکتروموتور به کار رفته‌اند، زیرا این مواد ممکن است تحت تأثیر این حلال‌ها دچار تغییرات فیزیکی و شیمیایی شوند. در نهایت، پس از اتمام شستشو، تمامی قطعات باید به‌طور کامل خشک شده و از هرگونه باقی‌مانده رطوبت یا مواد شوینده پاک شوند تا در هنگام مونتاژ مجدد، عملکرد دستگاه به‌طور بهینه تضمین گردد.

بیشتر بخوانید: دیزل ژنراتور چیست؟ هرآنچه که باید بدانید!

نتیجه گیری

فرآیند تمیزکاری و شستشوی قطعات الکتروموتور، نه تنها یک اقدام ضروری برای حفظ کارایی و افزایش طول عمر دستگاه است، بلکه یک الزام بی‌بدیل در جهت پیشگیری از بروز آسیب‌های جدی و هزینه‌بر نیز به شمار می‌رود. لازم به ذکر است بدانید در هر شرایط باید تمیز کردن الکتروموتور صنعتی و غیر صنعتی را در دستور کار قرار دهید زیرا در صورت عدم توجه به این موضوع مهم، در ادامه استفاده از الکتروموتور با چالش مواجه می شوید. در نهایت امیدواریم بتوانید به ساده ترین شکل ممکن با استفاده از محتویات موجود در این مقاله برای تمیز کردن الکتروموتور و روغن کاری آن اقدام کنید.

سوالات متداول

هر چند وقت یکبار باید الکتروموتورها را روغن کاری و تمیز کنیم؟

الکتروموتورها باید به طور معمول هر 6 ماه یکبار روغن‌کاری و تمیز شوند، اما این زمان‌بندی بسته به شرایط کاری و محیطی ممکن است متفاوت باشد.

بهترین روش برای تمیزکاری الکتروموتور کدام است؟

بهترین روش برای تمیزکاری الکتروموتور، استفاده از کمپرسور باد برای زدودن گرد و غبار و سپس شستشوی قطعات با آب گرم و مواد شوینده غیرخورنده است، به‌ویژه برای بخش‌هایی که به چربی یا آلودگی زیادی آلوده شده‌اند.