کابل فیبر نوری چیست؟

در این مقاله از بلاگ برقچی قصد داریم به سوال کابل فیبر نوری چیست؟ پاسخ دهیم و شما را با مزایا و معایب، کاربرد، ساختار، عملکرد و تاریخچه آشنا کنیم. تا انتها با ما همراه باشید.

کابل فیبر نوری چیست؟

کابل فیبر نوری چیست؟

برای پاسخ به سوال کابل فیبر نوری چیست؟ ابتدا تعریف دقیقی از این محصول داشته باشیم.

فیبر نوری یا تار نوری ( Optical Fiber ) رشته باریک و بلندی از یک ماده شفاف مثل شیشه یا پلاستیک است که می‌تواند نوری را که از یک سرش به آن وارد شده، از سر دیگر خارج کند.

کابل فیبر نوری داری پهنای باند بسیار بالاتر از کابل‌های معمولی است، با کابل فیبر نوری می‌توان داده‌های تصویر، صوت و داده‌های دیگر را به راحتی با پهنای باند بالا تا 10 گیگابیت بر ثانیه و بالاتر انتقال داد.

به بیان دیگر کابل فیبر نوری  (fiber-optic cable و optical-fiber cable) نوعی کابل شبکه است که از رشته‌هایی از شیشه تشکیل شده که رشته‌ها درون یک محفظه عایق قرار گرفته‌اند.

این نوع کابل برای استفاده در مسافت زیاد و برای شبکه‌های داده با عملکرد بالا و ارتباطات از راه دور مورد ساخته شده است. در مقایسه با کابل‌های مسی، کابل فیبر نوری پهنای باند بیشتری داشته و داده‌ها را در مسافت‌های طولانی‌تری انتقال می‌دهد.

بیشتر بخوانید: FTTH چیست ؟ آشنایی با اینترنت فیبر نوری

 تاریخچه پیدایش کابل فیبر نوری

کابل فیبر نوری چیست؟

در ادامه پاسخ به سوال کابل فیبر نوری چیست؟ باید به تاریخچه کابل فیبر نوری بپردازیم.

اولین کسانی که در قرون اخیر به فکر استفاده از نور برای انتقال اطلاعات افتادند، انتشار نور را در جو زمین تجربه کردند.

اما وجود موانع مختلف نظیر گرد و خاک، دود، برف، باران، مه و… انتشار اطلاعات نوری در جو را با مشکل مواجه ساخت.

بعدها استفاده از لوله و کانال برای هدایت نور مطرح شد. نور در داخل این کانال‌ها بوسیله آینه‌ها و عدسی‌ها هدایت می‌شد، اما از آنجا که تنظیم این آینه‌ها و عدسی‌ها کار بسیار مشکلی بود این کار نیز غیر عملی تشخیص داده شد و مردود ماند.

شاید اولین تلاش در سیر تکاملی سیستم ارتباط نوری به وسیله الکساندر گراهام بل صورت گرفت که در سال 1880، درست 4 سال پس از اختراع تلفن، اختراع تلفن نوری (فوتوفون) یا سیستمی که صدا را تا فواصل چندین صد متر منتقل می کرد، به ثبت رساند.

تلفن نوری بر مبنای مدوله کردن نور خورشید بازتابیده با به ارتعاش در آوردن آینه ای کار می کرد. گیرنده یک فتوسل بود. در این روش نور در هوا منتشر می شد و بنابراین امکان انتقال اطلاعات تا بیش از 200 متر میسر نبود. به همین دلیل، اگرچه دستگاه بل ظاهراً کار می کرد اما از موفقیت تجاری برخوردار نبود.

ایده استفاده از انکسار (شکست) برای هدایت نور (که اساس فیبرهای نوری امروزی است) برای اولین بار در سال 1840 توسط Daniel Colladon و Jacques  Babinet در پاریس پیشنهاد شد.

کاکو و کوکهام انگلیسی برای اولین بار استفاده از شیشه را بعنوان محیط انتشار مطرح کردند. آن‌ها مبنای کار خود را بر این گذاشتند که به سرعتی حدود 100 مگابیت بر ثانیه و بیشتر بر روی محیط‌های انتشار شیشه دست پیدا کنند.

این سرعت انتقال با تضعیف زیاد انرژی همراه بود. این دو محقق انگلیسی، کاهش انرژی را تا آنجا می‌پذیرفتند که کمتر از 20 دسی بل نباشد. اگر چه آنان در رسیدن به هدف خود ناکام ماندند، اما شرکت آمریکائی (کورنینگ گلس) به این هدف دست یافت.

در اوایل سال 1960 میلادی با اختراع اشعه لیزر ارتباطات فیبرنوری ممکن گردید. در سال 1966 میلادی، دانشمندان در این نظریه که نور در الیاف شیشه‌ای هدایت می‌شود پیشرفت کردند که حاصل آن از کابلهای معمولی بسیار سودمندتر بود. چرا که فیبرنوری بسیار سبکتر و ارزانتر از کابل مسی است و در عین حال ظرفیت انتقالی تا چندین هزار برابر کابل مسی دارد.

توسعه فناوری فیبرنوری از سال 1980 میلادی به بعد باعث شد که همواره مخابرات نوری بعنوان یک انتخاب مناسب مطرح باشد. تا سال 1985 میلادی در دنیا نزدیک به 2 میلیون کیلومتر کابل فیبر نوری نصب شده و مورد بهره برداری قرار گرفته ‌است.

کابل فیبر نوری در ایران از چه سالی وارد شد؟

در ادامه پاسخ به سوال کابل فیبر نوری چیست؟ باید کمی در مورد تاریخچه این محصول در ایران صحبت کرد.

در ایران در اوایل دهه 60، فعالیت‌های پژوهشی در زمینه فیبر نوری در پژوهشگاه، برپایی مجتمع تولید فیبر نوری در پونک تهران را درپی داشت و در سال 1367، کارخانه تولید فیبر نوری در یزد به بهره برداری رسید.

عملاً در سال 1373 تولید فیبر نوری با ظرفیت 50٫000 کیلومتر در سال در ایران آغاز شد. فعالیت استفاده از کابل‌های نوری در دیگر شهرهای بزرگ ایران آغاز شد تا در آینده نزدیک از طریق یک شبکه ملی مخابرات نوری به هم بپیوندند. در همان سال 1367 نخستین خط مخابراتی تار نوری بین تهران و کرج به کار افتاد.

اولین پروژه فیبرنوری با اجرای 700 کیلومتر کابل با 13 هزار کانال بین چندین مسیر با هزینه‌ای بالغ بر 40 میلیارد ریال بین سالهای 69 تا 73 انجام شد. در برنامه دوم توسعه پروژه فیبرنوری با 11600 کیلومتر کابل با 620 هزار کانال بین شهری با هزینه 654 میلیارد ریال در سالهای 74 تا 78 به انجام رسید و نهایتاً در برنامه سوم توسعه 17850 کیلومتر تا 2 میلیون کانال با پروتکشن بین شهرهای کشور با هزینه‌ای بالغ بر 1035 میلیارد در سالهای 79 تا 83 اجرا شد.

 ساختار کابل فیبر نوری چیست؟

در ادامه این مطلب و برای پاسخ بهتر به پرسش کابل فیبر نوری چیست؟ به توضیح ساختار این نوع از کابل خواهیم پرداخت.

فیبر نوری از یک هسته (Core) و یک لایه روکش (Cladding) تشکیل شده که به دلیل تفاوت در ضریب شکست بین این دو، برای انعکاس داخلی کامل انتخاب شده است.

کابل فیبر نوری چیست؟

در فیبرهای کاربردی، روکش معمولاً با لایه ای از پلیمر آکریلات یا پلی آمید پوشانده می شود. این پوشش از فیبر در برابر آسیب محافظت می کند اما به خواص موج نوری آن کمک نمی کند.

فیبرهای روکش دار تکی (یا فیبرهایی که به صورت نواری یا دسته‌ای تشکیل می‌شوند)، یک لایه حائل شده از رزین سخت یا تیوب (لوله) هسته‌ای شکل در اطراف خود دارند تا هسته کابل را تشکیل دهند.

ساختار کابل فیبر نوری چیست؟(2)

چندین لایه غلاف محافظ، بسته به نوع کاربرد، برای تعیین فرم کابل اضافه می شود. در مونتاژ فیبر گاهی شیشه‌های جذب کننده نور (تیره) را بین فیبرها قرار می‌دهند تا از نوری که از یک فیبر به داخل فیبر دیگر نشت می‌کند، جلوگیری کنند. با قرار دادن این قطعه در فیبر باعث کاهش تداخل داده در فیبرها یا کاهش تداخل نوری در پروسه انتقال نور در فیبر دسته‌ای (چندتایی) می‌شود.

عملکرد کابل فیبر نوری چگونه است؟

برای درک بهتر از ماهیت کابل فیبر نوری و پاسخ به سوال کابل فیبر نوری چیست؟ بهتر است کمی در مورد نحوه کار این کابل‌ها بدانید.

کابل فیبر نوری سیگنال‌های ارتباطی را با استفاده از پالس‌های نوری تولید شده توسط لیزرهای کوچک یا ال‌ای‌دی‌ها انتقال می‌دهند.

این کابل‌ها شامل تعدادی رشته‌های شیشه است که هر کدام از آن‌ها فقط کمی از موی انسان باریک‌تر هستند.

مرکز هر رشته، هسته یا core نامیده می‌شود که مسیر نور برای حرکت را فراهم می‌کند. هسته یا core با یک لایه شیشه به نام cladding (روکش) که نور را انتقال می‌دهد احاطه شده تا از هدر رفت سیگنال جلوگیری شود و به نور اجازه دهد تا در طول کابل حرکت کند.

دو نوع اولیه کابل‌های فیبر نوری، کابل های فیبری single mode و multi-mode هستند. کابل های single mode از رشته‌های بسیار باریک شیشه و یک لیزر برای تولید نور استفاده می‌کنند در حالی که فیبرهای multi-mode از ال‌ای‌دی برای این کار استفاده می‌کنند.

شبکه‌های فیبری single mode معمولا از تکنیک های Wave Division Multiplexing (WDM) برای افزایش دادن میزان انتقال ترافیکی که می‌تواند در طول رشته حرکت کند، استفاده می‌کنند. WDM این اجازه را می‌دهد که نور با طول موج‌های مختلف ترکیب شود (multiplexing) وسپس جدا شود (de-multiplexing) و از این طریق ارتباطات متعددی از طریق یک پالس نور انجام می‌شود.

مزایای فیبر مالتی مد در مقایسه با فیبر سینگل ‌مد

• بزرگتر بودن قطر هسته
• ساده تر بودن تزریق انرژی نور به داخل فیبر
• امکانات بهتر برای اتصال فیبرها به یکدیگر
• امکان استفاده از هر دو منبع نور LD و LED

معایب فیبر مالتی مد در مقایسه با فیبر سینگل ‌مد

• فیبر چند‌مدی دارای اعوجاج بین مدی است.
• پهنای باند فیبرهای چند مدی، کمتر از فیبر تک مدی است.
• تلفات یا تضعیف در فیبرهای چند مدی بیشتر است.
• امکان ساخت فیبرهای چند مدی طولانی(با طول بلند) کمتر است.

کاربرد کابل فیبر نوری

برای شناخت دقیق‌تر و بهتر کابل فیبر نوری و پاسخ به سوال کابل فیبر نوری چیست؟ بهتر است که کاربردهای این نوع کابل را نیز بشناسید.

• کاربرد در مخابرات، یکی از مرسوم‌ترین کاربردهای کابل فیبر نوری انتقال اطلاعات توسط نور لیزر است.
• کاربرد در حسگرها: استفاده از حسگرهای فیبر نوری برای اندازه ‌گیری کمیت‌های فیزیکی مانند جریان الکتریکی، میدان مغناطیسی، فشار، حرارت، جابجایی، آلودگی آب‌های دریا، سطح مایعات، تشعشعات پرتوهای گاما و ایکس در سال‌های اخیر شروع شده‌است. در این نوع حسگرها، از فیبر نوری به عنوان عنصر اصلی حسگر بهره‌‌گیری می‌شود بدین ترتیب که ویژگی‌های فیبر تحت میدان کمیت مورد اندازه‌‌گیری تغییر یافته و با اندازه شدت کمیت تأثیر پذیر می‌شود.
• کاربردهای نظامی: کابل فیبر نوری کاربردهای بی‌شماری در صنایع دفاع دارد که از آن جمله می‌توان برقراری ارتباط و کنترل با آنتن رادار، کنترل و هدایت موشک‌ها، ارتباط زیردریاییها (هیدروفون) را نام برد.
• کاربردهای پزشکی: کابل فیبر نوری در تشخیص بیماری‌ها و آزمایشهای گوناگون در پزشکی کاربرد فراوان دارد که از آن جمله می‌توان دُزیمتری غدد سرطانی، شناسایی نارسایی‌های داخلی بدن، جراحی لیزری، استفاده در دندانپزشکی و اندازه‌گیری مایعات و خون نام برد. همچنین تارهای نوری در دستگاه‌هایی به نام درون بین یا آندوسکوپ استفاده می‌شود تا به درون نای، مری، روده و مثانه فرستاده شود و درون بدن انسان به طور مستقیم قابل مشاهده باشد.
• کاربرد فیبر نوری در روشنایی: از جمله کاربردهای کابل فیبر نوری که در اواخر قرن بیستم به عنوان یک فناوری روشنایی متداول شده و در چند سال قرن اخیر توسعه و رشد فراوانی پیدا کرده‌است کاربرد آن در سیستم‌های روشنایی است. در این فناوری نور از منبع نوری که می‌تواند نور مصنوعی (نورلامپهای الکتریکی) و یا نور طبیعی (نور خورشید) باشد وارد فیبر نوری شده و از این طریق به محل مصرف منتقل می‌شود. به این ترتیب نور به هر نقطه‌ای که در جهت تابش مستقیم آن نیست منتقل می‌شود. امتیاز این نور که موجبات رشد سریع به کارگیری و توجه زیاد به این فناوری شده‌است این است که فاقد الکتریسیته گرما و تشعشعات خطرناک ماورای بنفش بوده (نور خالص و بی خطر) و دیگر اینکه با این فناوری می‌شود نور روز (بدون گرما و اشعه‌های ماورائ بنفش) را هم به داخل ساختمان‌ها و نقاط غیر قابل دسترسی به نور خورشید منتقل کرد.

انواع کابل فیبر نوی چیست؟

برای پاسخ به سوال کابل فیبر نوری چیست؟ باید با انواع این کابل نیز آشنا شوید.

• OFC  فیبر نوری رسانا
• OFN   فیبر نوری غیر رسانا
• OFCG  فیبر نوری رسانا، استفاده عمومی
• OFNG فیبر نوری غیر رسانا، استفاده عمومی
• OFCP  فیبر نوری، رسانا ، plenum
• OFNP  فیبر نوری، غیر رسانا ، plenum
• OFCR فیبر نوری، رساننده ، riser
• OFNR فیبر نوری ، غیر رسانا ، riser
• OPGW  سیم زمینی کامپوزیت فیبر نوری
• ADSS  خود-پشتیبانی از تمام دی الکتریک
• OSP  کابل فیبر نوری ، خارج از زمین
• MDU کابل فیبر نوری ، سکون چندگانه

در حالت کلی کابل فیبر نوری به دو دسته تقسیم می‌شود.

• فیبرهای تک حالته Single-Mode
• فیبرهای چندحالته Multi-Mode

فیبرهای تک حالته: بمنظور ارسال یک سیگنال در هر فیبر استفاده می شود مانند تلفن

فیبرهای تک حالته دارای یک هسته کوچک ( تقریبا” ۹ میکرون قطر ) بوده و قادر به ارسال نور لیزری مادون قرمز ( طول موج از ۱۳۰۰ تا ۱۵۵۰ نانومتر) می باشند.

فیبرهای چندحالته: بمنظور ارسال چندین سیگنال در یک فیبر استفاده می شود مانند شبکه های کامپیوتری

فیبرهای نوری چند وجهی : این نوع از فیبرها هسته های بزرگتری دارند ( قطری در حدود inch (۳-) ۱۰x ۵/۲ یا ۵/۶۲ میکرون ) و نور مادون قرمز گسیل شده از دیودهای نوری موسوم به LEDها را ( با طول موج ۸۵۰ تا ۱۳۰۰ نانومتر ) درون خود هدایت میکنند.

برخی از فیبرهای نوری از پلاستیک ساخته میشوند. این فیبرها هسته بزرگی ( با قطر ۴ صدم inch یا یک میلیمتر ) دارند و نور مریی قرمزی را که از LED ها گسیل میشود ( و طول موجی برابر با ۶۵۰ نانومتر دارد ) هدایت میکنند.

مزایای کابل فیبر نوری در مقایسه با سیم ها مسی

• ارزان‌تر : هزینه چندین کیلومتر کابل نوری نسبت به سیم های مسی کمتر است .
• نازک تر : قطر فیبرهای نوری بمراتب کمتر از سیم های مسی است .
• ظرفیت بالا : پهنای باند فیبر نوری بمنظور ارسال اطلاعات بمراتب بیشتر از سیم مسی است .
• تضعیف ناچیز : تضعیف سیگنال در فیبر نوری بمراتب کمتر از سیم مسی است .
• سیگنال‌های نوری : برخلاف سیگنال های الکتریکی در یک سیم مسی ، سیگنا ل ها ی نوری در یک فیبر تاثیری بر فیبر دیگر نخواهند داشت
• مصرف برق پایین : با توجه به سیگنال ها در فیبر نوری کمتر ضعیف می گردند ، بنابراین می توان از فرستنده هائی با میزان برق مصرفی پایین نسبت به فرستنده های الکتریکی که از ولتاژ بالائی استفاده می نمایند ، استفاده کرد.
• سیگنال‌های دیجیتال : فیبر نور ی مناسب بمنظور انتقال اطلاعات دیجیتالی است .
• غیر اشتعال‌زا : با توجه به عدم وجود الکتریسیته ، امکان بروز آتش‌سوزی وجود نخواهد داشت .
• سبک وزن : وزن یک کابل فیبر نوری به مراتب کمتر از کابل مسی (قابل مقایسه) است.
• انعطاف پذیر : با توجه به انعظاف پذیری فیبر نوری و قابلیت ارسال و دریافت نور از آنان، در موارد متفاوت نظیر دوربین های دیجیتال با موارد کاربردی خاص مانند : عکس برداری پزشکی ، لوله کشی و …استفاده می گردد.

مزایای کابل فیبر نوری در مقایسه با سیم ها مسی

جمع بندی

برای خرید انواع کابل فیبر نوری بایستی بسیار هوشیار و آگاه باشید چرا که کابل فیبر نوری دارای انواع فراوانی بوده و تشخیص اینکه چه نوع کابل فیبر نوری برای شما مناسب است کمی پیچیده و سخت است. خوشبختانه فروشگاه برقچی با داشتن کارشناسان زبده و متخصص نیاز شما را ارزیابی کرده و بهترین پیشنهاد را به شما می‌دهند.

برای دسترسی به این مهم شما می‌توانید با شماره تماس 02135000020 تماس برقرار کنید. همچنین اگر نیاز به مشاوره ندارید و خود توانایی تشخیص کابل فیبرنوری مناسب را دارید می‌توانید در هر لحظه از زمان به صفحه کابل فیبر نوری مراجعه کرده و از میان انواع کابل فیبرنوری با انواع برند‌های موجود، خرید خود را نهایی کنید.

در این مقاله سعی کردیم به سوال کابل فیبر نوری چیست پاسخ دهیم و شما را با مزایا و معایب، کاربرد، ساختار، عملکرد و تاریخچه کابل فیبرنوری آشنا کنیم.