موتور برق چیست و چگونه کار می‌کند؟

با اختراع برق، زندگی انسان به‌گونه‌ای تغییر کرد که می‌توان گفت دیگر بدون آن گذران زندگی روزمره مدرن، امکان‌پذیر نیست. جدا از مصرف‌کنندگان خانگی، میزان مصرف انرژی برق در صنعت و تجارت هم بسیار بالا است. با افزایش مصرف برق، گاهی قطعی برق اجتناب‌ناپذیر می‌شود. این قطع شدن برق برای بعضی مشاغل مانند کارخانه‌ها و اماکن مانند بیمارستان‌ها ممکن است ضرر و زیان مالی و جانی به بار ‌بیاورد.

پس تامین برق در هنگام قطعی یا شرایط اضطراری، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به همین دلیل در چنین مواقعی استفاده از موتور برق بسیار پراهمیت و مفید خواهد بود. برای دانستن این‌که موتور برق چیست و چه کاربردی دارد؟ با ما در ادامه این مقاله همراه باشید.

فهرست:

• موتور برق چیست و چه کاربردی دارد؟
• اجزای تشکیل دهنده موتور برق
• نحوه کار موتور برق
• آشنایی با انواع موتور برق
• نکات مهم هنگام نگه‌داری موتور برق

موتور برق چیست و چه کاربردی دارد؟

موتور برق، انرژی مکانیکی حاصل از مواد اولیه‌ای مانند بنزین را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کند. موتورهای برق با سوخت‌های مختلفی کار می‌کنند. دستگاه‌های موتور برق یا ژنراتور قابل حمل هستند و در صورت نیاز می‌توان آن‌ها را به محل مورد نظر انتقال داد.

موتور برق کاربرد‌های متفاوتی دارد. از آن می‌توان برای مصارف صنعتی، تجاری، مسافرتی و در منازل استفاده کرد. حتی از انواع موتور برق اینورتر می‌توان در کمپ‌ها، پناه‌گاه‌های کوهستانی و برای پیک‌نیک‌ها هم استفاده کرد. همچنین از انواع بزرگ‌تر این وسیله الکتریکی، به منظور تامین برق در هتل‌ها، کارگاه‌ها، بانک‌ها استفاده می‌کنند.

کاربردهای موتور برق عبارتند از:

• در مواقع قطع برق: تامین برق اضطراری برای منازل، کسب و کارها و مراکز حساس مانند بیمارستان‌ها
• در مکان‌های دوردست: تامین برق در مناطقی که دسترسی به شبکه برق سراسری وجود ندارد.
• در کارگاه‌ها و پروژه‌های عمرانی: تامین برق برای ابزار و تجهیزات برقی
• در رویدادها و مراسم: تامین برق برای روشنایی، سیستم‌های صوتی و تصویری و …

بیشتر بخوانید: تابلو برق چیست؟‌ آشنایی با انواع آن

اجزای تشکیل دهنده موتور برق

شاید بپرسید که اجزای موتور برق چیست و چه کاربردهایی دارند؟ باید بگوییم که این دستگاه از اجزاء مختلفی تشکیل می‌شود. البته ممکن است اجزای تشکیل دهنده موتور برق بسته به نوع ژنراتور با هم متفاوت باشند. با این وجود به طور کلی برخی از قطعات در تمام موتور برق‌ها یکسان هستند. در ادامه به طور خلاصه مهم‌ترین موارد را معرفی خواهیم کرد.

 موتور

موتور انرژی مکانیکی حاصل از سوخت را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کند. هر چقدر که قدرت موتور بالاتر باشد، توان تولید برق توسط آن هم بالاتر می‌رود. نوع موتور (بنزینی، دیزلی یا گازسوز) و قدرت آن، تعیین کننده توان نهایی موتور برق خواهد بود.

ژنراتور

 ژنراتور وظیفه تبدیل انرژی مکانیکی تولید شده توسط موتور به انرژی الکتریکی را بر عهده دارد. دو نوع اصلی ژنراتور وجود دارد: ژنراتورهای AC و DC. ژنراتورهای AC رایج‌ترین نوع ژنراتور هستند که در موتور برق‌ استفاده می‌شود و برق متناوب تولید می‌کند.

 سیستم سوخت

وظیفه سیستم سوخت، نگه‌داری سوخت در داخل محفظه یا ارسال آن به موتور است. اما به توجه به تفاوت سوخت‌های مصرفی در موتور برق‌های مختلف، سیستم سوخت آن‌ها ممکن است با هم متفاوت باشد. این سیستم شامل اجزایی مانند باک، پمپ سوخت، فیلتر و انژکتور (در موتورهای بنزینی) یا سیستم پاشش (در موتورهای دیزلی) می‌شود.

 استابلایزر

استابلایزر یا تثبیت کننده ولتاژ، جریان الکتریکی را کنترل می‌کند و از نوسانات ناگهانی جریان جلوگیری می‌نماید. البته تنظیم ولتاژ خروجی دستگاه و تبدیل برق AC به DC هم در این قسمت انجام می‌گیرد.

پنل کنترل

پنل کنترل رابطی است که به کاربر اجازه می‌دهد تا عملکرد موتور برق را کنترل و نظارت کند. این پنل به طور معمول شامل دکمه‌ها، سوئیچ‌ها، نشانگرها و نمایشگرهایی است که برای انجام وظایف مختلف تعبیه شدند. این قطعه وظیفه نگه‌داری تجهیزات و راه‌اندازی و استارت دستگاه را برعهده دارد.

روغن موتور

موتور برق برای عملکرد بهینه و حفظ سلامت، نیاز به روغن دارد، تا هم از فرسایش و سائیدگی قطعات آن جلوگیری کند و هم به روان‌کار کردن اجزاء موتور کمک کند.

البته همه اجزای موتور برق به همینجا ختم نمی‌شوند. این وسیله اجزا و قطعات بسیاری دارد. در ادامه این بخش تنها به نام برخی از این قطعات اشاره خواهیم کرد.

•  ساسات
• ولت‌متر
•  کلید محافظ
•  خروجی AC
•  دریچه پر کردن روغن
•  دریچه تخلیه روغن
• شفت
•  دریچه گاز
• شیر قطع و وصل گاز
• صفحات محافظتی
• شمع
• استارت دستی
• فیلتر هوا
• شلنگ
• میکسر گاز
• اگزوز
• شاسی و بدنه

نحوه کار موتور برق

همانطور که گفتیم، موتور برق با تبدیل انرژی مکانیکی به الکتریکی، برق تولید می‌کند. در این فرآیند، موتور (بنزینی، دیزلی) با سوزاندن سوخت، انرژی مکانیکی تولید می‌کند. این انرژی مکانیکی از طریق میل لنگ به ژنراتور منتقل می‌شود.

در ژنراتور، چرخش سیم پیچ‌ها در میدان مغناطیسی، طبق قانون القای فارادی، جریان الکتریکی ایجاد می‌کند. ولتاژ و فرکانس برق تولیدی توسط ژنراتور تنظیم می‌شود و از طریق پریزهای برق در اختیار مصرف کننده قرار می‌گیرد.

آشنایی با انواع موتور برق

موتور برق‌ها بر اساس نوع سوخت، مکانیزم راه اندازی، نوع خروجی و قابلیت حمل به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. بر اساس نوع سوخت، موتور برق سه مدل دیزلی، بنزینی و گازی دارد که در ادامه هر یک را به طور خلاصه معرفی می‌کنیم.

 موتور برق دیزلی (دیزل ژنراتور)

دستگاه موتور برق دیزلی یا دیزل ژنراتور، با گازوئیل کار می‌کند. این دستگاه‌ها طول عمر زیادی دارند. همچنین با توجه به میزان سوخت مصرفی‌شان، ظرفیت تولید برق بالایی هم دارند. نگه‌داری و حفظ امنیت موتور برق دیزلی هم آسان است. این نوع از موتور برق‌ها برای مصارف تجاری و صنعتی ایده آل هستند.

 موتور برق بنزینی

این موتور برق از بنزین برای تولید انرژی استفاده می‌کند. این نوع موتور در مناطق شهری یا مناطق بدون دسترسی به گاز، بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای جلوگیری از آسیب و خفگی این دستگاه، باید آن را در فضای باز قرار داد.

با توجه به سرعت اشتعال بالای بنزین، در استفاده از این دستگاه باید نکات ایمنی ویژه‌ای را رعایت کنید. موتور برق های بنزینی معمولاً سبک تر و کوچکتر از موتور برق های دیزلی هستند و برای مصارف خانگی مناسب‌اند.

موتور برق گازی یا گاز‌سوز

موتور برق گازسوز، با سوزاندن گاز شهری انرژی تولید می‌کند. در نتیجه آلودگی محیطی چندانی ندارد. میزان مصرف سوخت این نوع موتور برق کم است. به همین دلیل هم مقرون‌به‌صرفه‌تر و محبوب‌تر از دو مدل دیگر هستند.

نکات مهم هنگام نگه‌داری موتور برق

برای استفاده از موتور برق‌ها باید نکات مهمی را رعایت کنید.نگهداری صحیح از موتور برق، عمر مفید آن را افزایش می‌دهد و از بروز مشکلات و خرابی‌های احتمالی جلوگیری می‌کند. در اینجا چند نکته مهم برای نگهداری از موتور برق آورده شده است:

 توجه به حرارت موتور برق

از آن‌جایی‌که موتور برق یک دستگاه برقی است، در هنگام تبدیل انرژی سوخت به انرژی الکتریکی، از خودش گرما تولید می‌کند. در نتیجه گاهی دمای موتور برق بیش از حد بالا می‌رود. زمانی که دما خیلی بالا رفته باشد، احتمال سوختن موتور برق وجود دارد. در نتیجه باید به دمای آن همیشه دقت کنید. اگر حرارت موتور برق خیلی زیاد شد، حتما برای مدتی آن را خاموش کنید.

 در نظر گرفتن مکان مناسب

برای استفاده از موتور برق، باید بدانید که در چه مکانی می‌توان از آن استفاده کرد. در هر مکانی نباید این دستگاه را به کار برد. به خصوص در مکان‌های سرپوشیده و منازل باید از استفاده از این دستگاه جدا خودداری نمایید. همیشه این دستگاه را در فضای باز قرار دهید. هرگز موتور برق را در فضای بسته یا در محیط های با تهویه نامناسب روشن نکنید. موتور برق در هنگام کار، گازهای سمی تولید می کند که می‌تواند خطرناک باشد.

تعویض روغن موتور دستگاه

مانند هر وسیله دیگری که با موتور کار می‌کند، روغن این دستگاه باید هر از چندگاهی تعویض شود. بسیاری از تعمیرکاران حرفه‌ای دستگاه موتور برق، این مدت زمان را به ازای هر ۲۵ تا ۵۰ ساعت کار در نظر می‌گیرند. یعنی روغن موتور دستگاه موتور برق بعد از هر ۵۰ ساعت کار، باید تعویض شود. برای این کار ابتدا باید روغن باقی‌مانده را تخلیه کنید. سپس به سراغ پر‌کردن محفظه روغن بروید.

 توجه به وضعیت فیلتر هوا در موتور برق

فیلتر هوا وسیله‌ای برای ممانعت از ورود گرد و غبار است. این قطعه به سرعت کثیف ‌می‌شود. به همین دلیل هم گاهی قدرت و کیفیت روز اول خود را ندارد. زمانی که فیلتر هوا تمیز نباشد، دستگاه موتور برق به سختی تولید برق را انجام می‌دهد. در نتیجه باید همیشه مراقب تمیزی فیلتر هوا بود. اغلب افراد با گذشت هر ۵۰ ساعت از کار موتور برق، این فلیتر را تمیز یا تعویض می‌کنند.

تعویض شمع موتور برق

مانند سایر اجزای دستگاه، شمع موتور برق هم یکی دیگر از وسایل مهم است. در نتیجه باید همواره از کارکرد صحیح آن مطلع شوید. معمولا این قطعه را به صورت سالیانه تعویض می‌کنند. در برخی از دستگاه‌ها هم باید زودتر تعویض شود. در هر حال بعد از هر ۱۰۰ ساعت کار با دستگاه، وضعیت شمع آن را بررسی کنید.

سخن پایانی

در این مقاله، با انواع موتور برق‌ها، نحوه عملکرد آن‌ها، نکات مهم هنگام انتخاب و نگهداری آن‌ها آشنا شدیم. دانستن این اطلاعات، به شما کمک می‌کند تا موتور برقی متناسب انتخاب کنید و از آن به بهترین نحو استفاده و نگهداری کنید.

همواره به یاد داشته باشید که موتور برق‌ها دستگاه هایی قدرتمند هستند که در صورت عدم استفاده صحیح و اصولی، می توانند خطرناک باشند.قبل از استفاده از موتور برق، حتماً دفترچه راهنمای آن را مطالعه کرده و نکات ایمنی را به دقت رعایت کنید.

سوالات متداول

موتور برق چقدر برق تولید می‌کند؟

بسته به توان موتور، میزان تولیدی آن متفاوت است. مثلا برخی از موتور برق‌ها یک کیلوواتی هستند. برخی دیگر از موتور برق‌ها ممکن است حتی تا ۱۰۰ کیلووات در ساعت هم تولید برق داشته باشند. هر چه میزان برق تولیدی موتور برق بیشتر باشد، بیشتر برای کارهای صنعتی و تولیدی استفاده می‌شود.

مدت زمان کار موتور برق چقدر است؟

این که یک موتور برق برای چه مدتی کار کند، کاملا وابسته به برند و کیفیت قطعات به کار رفته در آن است. یک موتور برق باکیفیت و بادوام معمولا حدود ۸ الی ۱۲ ساعت به طور مداوم کار می‌کند. البته انواع و مدل‌هایی هستند که کارایی کمتری دارند. معمولا هر چه مدت زمان کار بالا‌تر می‌رود، قیمت دستگاه هم بیشتر می‌شود.

مصرف بنزین موتور برق چقدر است؟

میزان مصرف بنزین یک موتور برق کاملا به قدرت موتور آن بستگی دارد. هر چه میزان تولید برق در ساعت بیشتر شود، سوخت بیشتری هم برای ادامه کار دستگاه لازم است.

میزان مصرف سوخت هر دستگاه، در دفترچه راهنمای آن درج می‌شود. بنابراین برای اطلاع دقیق باید به این دفترچه مراجعه نمایید. با این وجود به طور متوسط یک موتور برق با تولیدی ۱ کیلووات، بین ۰.۵ تا ۱ لیتر بنزین نیاز است.