کابل برق سه فاز چیست؟

اگر در مورد پروژه‌های صنعتی اطالاعات کمی نیز داشته باشید، احتمالا عبارت اتصالات تک فاز یا سه فاز نیز به گوشتان خورده باشد. ممکن است این سوال برایتان پیش آمده باشد که کابل برق سه فاز چیست و چه کاربردی دارد. لازم به ذکر است که از این نوع کابل در اتصالات و تجهیزات برقی پرمصرف و نیازمند به توان کافی، ثابت و مطمئن برای تأمین نیاز دستگاه‌های پرقدرت استفاده می‌شوند. به همین دلیل در ادامه با این مقاله از برقچی همراه باشید تا در مورد کابل برق سه فاز اطلاعات بیش‌تری کسب کنید و با انواع، کاربرد و مزایای آن آشنا شوید.

فهرست مطالب:

• کابل برق سه فاز چیست؟
• انواع کابل برق سه فاز
• موراد استفاده کابل سه فاز
• تفاوت کابل سه فاز با تک فاز
• مزایای کابل سه فاز

کابل برق سه فاز چیست؟

کابل برق سه فاز (Three phase cable) کابلی است که برای اتصالات برق سه فاز استفاده می‌شود. برق سه فاز نوع رایجی از جریان متناوب است و در تولید، انتقال و توزیع برق استفاده می‌شود. در این نوع انتقال برق چند فازی در کابل برق از سه سیم (یا چهار سیم شامل یک سیم برگشتی خنثی اختیاری این سیم در تابلو برق ارت می‌شود) استفاده می‌کند. این رایج ترین روشی است که درشبکه های قوی الکتریکی در سراسر جهان برای انتقال نیرو استفاده می‌شود.

با استفاده از این نوع کابل، ولتاژ و جریان به طور متناوب و به میزان 120 درجه خارج از فاز روی سه سیم توزیع می‌شود. این بدین معنی است که هر سیگنال جریان در فاصله 120 درجه الکتریکی از یکدیگر قرار دارند.

در واقع هر هادی دارای جریان متناوب با فرکانس و دامنه ولتاژ یکسانی از منبع با اختلاف فاز یک سوم سیکل (یعنی 120 درجه خارج از فاز) با هادی‌های دیگر است. علاوه بر این جریان متناوب اجازه می‌دهد تا ولتاژها به راحتی با استفاده از ترانسفورماتورها به ولتاژ بالا برای انتقال افزایش داده و برای توزیع مجدداً پایین آمده و راندمان بالایی ایجاد کرد.

بیشتر بخوانید: راهنمای خرید سیم و کابل

انواع کابل برق سه فاز

با توجه به ولتاژی که هادی ها از خود عبور می‌دهند، کابل برق سه فاز را می‌توان به سه نوع کابل برق سه فاز فشار ضعیف، فشار متوسط و فشار قوی تقسیم بندی کرد.

کابل برق سه فاز فشار ضعیف

كابل فشار ضعیف برق (low pressure) با رنج ولتاژی كمتر از 3 کیلوولت تولید می‌شوند. اين دسته از كابل‌ها را می‌توان با توجه به نوع مواد به كار رفته در عايق و روكش آن ها به PVC، XLPE و ضد آتش تقسيم بندی نمود. کابل برق هایی که سطح ولتاژ 300/500، 450/750، 600/1000 ولتی دارند از دسته کابل های فشار ضعیف محسوب می شوند. کابل های فشارضعیف معمولاً به صورت یک رشته تا پنج رشته تولید می‌شوند.

از کابل ‌های فشار ضعیف برای انتقال برق در کاربردهای مختلفی همچون روشنایی، برق‌کشی تاسیسات، ساختمان ‌های مسکونی و تجاری تا انتقال نیروی محرکه به الکتروموتور ها و غیره با قابلیت نصب داخل کانال و یا به صورت دفن در زمین استفاده می‌ گردد.

کابل برق سه فاز فشار متوسط

کابل برق فشار متوسط یا مدیوم ولتاژ MV مخفف (Medium Voltage cable)، به کابل برق هایی گفته می شود که سطح ولتاژ آن ها مابین 1kv تا 33kv باشد. بسته به کشور های مختلف طبقه بندی ولتاژ در کابلهای فشار متوسط می تواند متفاوت باشد. در کشور ما به طور معمول ولتاژ بین 6000 ولت تا 30 کیلو ولت را به عنوان ولتاژ مناسب کابلهای فشار متوسط برای انتقال و توزیع انرژی در خطوط توزیع برق در نظر می گیرند.

ساختار از تفاوت های بین کابل فشار ضعیف و فشار متوسط  است. در واقع بسیاری از کابلهای فشار متوسط دارای حفاظ بیشتری نسبت به کابلهای فشار ضعیف هستند و اگر به خوبی محافظت شده باشند از آن‌ها می‌توان در برابر تنش‌های فیزیکی و مکانیکی خارجی محافظت کرد.

کابل برق سه فاز فشار قوی

این نوع کابل به خودی خود به دو نوع معمولی و فشار خیلی قوی تقسیم می‌شوند. کابل برق فشار قوی  (High Voltage cable) با علامت اختصاری HV با سطح ولتاژ بین 63kv تا 230kv است. کابل برق های فوق فشار قوی نیز با علامت EHV یا (Extra High Voltage cable) رنج ولتاژی معادل 430 کیلوولت به بالا دارند. این نوع کابل‌ها علاوه بر انتقال برق در ولتاژهای بالا برای منتقل کردن ولتاژ بالا در زیرزمین، متصل کردن فیبر نوری، دکل‌های بزرگ و بین شهری و سایر کاربردهای صنعتی کابرد دارند.

کابل برق سه فاز کجا مورد استفاده قرار میگیره؟

به طور کلی در تأسیسات تجاری و صنعتی برای روشن کردن دستگاه های صنعتی پر مصرف مانند پمپ، الکتروموتور ها، ماشین آلات برقی و مواردی این چنین استفاده می‌شود. اما شما می‌توانید اتصال برق سه فاز را به هر دستگاه یا وسیله ای با پشتیبانی از برق سه فاز  عملی کنید. به عنوان مثال اگر در خانه به برق بیشتری نیاز دارید می توانید منبع تک فاز فعلی خود را به منبع 3 فاز ارتقا دهید و در پمپ های حرارتی یا آب، تهویه با کانال بزرگ و در کل دستگاه های الکتریکی بزرگ از آن بهره ببرید.

حتما بخوانید: آموزش اتصال پلی استیشن به اینترنت

تفاوت کابل برق ۳ فاز با تک فاز:

فاز به جریان یا ولتاژ در سیم معمولی اشاره دارد. بنابراین یک فاز جریان قدرت کمتری دارد و به دو سیم (یک سیم فاز و دیگری نول یا خنثی) نیاز دارد. سیم فاز بار جریان را حمل می‌کند، در حالی که سیم خنثی مسیری را برای بازگشت جریان فراهم می‌کند. همچنین ولتاژ رایج برای برق تک فاز از 230 ولت شروع و فرکانس آن تقریباً 50 هرتز است.

با توجه به اینکه برق تک فاز میدان مغناطیسی مدور ایجاد نمی‌کند، دستگاه های برای کار با برق تک فاز به مدارهای اضافی نیاز دارند. در این سیستم توان خروجی منبع تغذیه تک فاز ثابت نیست و منبع ولتاژ آن افزایش و کاهش می‌یابد.

اما همان طور که اشاره شد کابل برق سه فاز از جریان متناوب و ثابت لحظه ای در سه سیم استفاده می‌کند. از مزایای آن یکنواخت و متعادل بودن توان لحظه‌ای (Instantaneous Power) و انتقال انرژی بهتر در ولتاژ های بالا نسبت و در نتیجه به صرفه بودن و اتصال سیم کمتر هستند. همچنین توان خروجی بالا به علت وجود سه فاز 380 ولتی در مقابل یک فاز 220 ولتی مزیتی غیرقابل انکار است.

مزایای کابل برق سه فاز

به طور کلی برق سه فاز را مقرون به صرفه می‌دانند زیرا با سه فازی بودن مزایای زیر را در اختیار کاربران قرار می‌دهد:

• امکان جایگزین‌ کردن سه فاز به‌ جای سه منبع تک فاز
•  یکنواخت و متعادل بودن توان لحظه‌ای
•  انتقال انرژی بهتر در ولتاژ های بالا
• مناسب برای راه اندازی و گردش موتورهای آسنکرون که نیازمند میدان مغناطیسی دوار هستند.
•  ضربان کمتر و ضریب بهره بالاتر

بیشتر بخوانید: راهنمای خرید کابل مخابرات

جمع بندی

با مقاله کابل برق سه فاز چیست؟ آشنایی با انواع آن در مورد تاسیسات و کابل برق سه فاز آموختیم. همچنین با انواع، کاربرد و مزایای آن آشنا شده و تفاوت کابل برق ۳ فاز با تک فاز را متوجه شدیم. در انتها امیدواریم این مطلب برایتان مفید بوده باشد. از همراهی شما سپاس‌گزاریم.