فیوز برق یک قطعه محافظ در مدارهای الکتریکی است که هنگام افزایش بیش از حد جریان، برق را قطع میکند تا از آسیب دیدن وسایل برقی و ایجاد آتش‌سوزی جلوگیری کند. پریدن فیوز برق اتفاقی است که بسیاری از ما حداقل یک بار با آن روبرو شده‌ایم. اما چرا فیوز برق می‌پرد؟ پریدن فیوز برق در اصل یک عمل کنترل شده و برنامه‌ریزی شده توسط مهندسان برق و الکترونیک است که به منظور جلوگیری از وارد شدن ولتاژ‌های بالا به مدارات الکترونیکی انجام میشود. حال ممکن است برای شما سؤال پیش بیاید که فیوز برق چگونه عمل میکند؟ چه عواملی باعث پریدن فیوز برق می‌شوند؟ برای کسب اطلاعات کامل پیشنهاد می‌کنیم تا پایان این مقاله همراه ما باشید.
فیوز برق چیست؟
فیوز برق یکی از اجزای مهم تابلو برق در خانه‌ها و ساختمان‌ها محسوب میشود. فیوز برق یک قطعه کوچک و ساده است که وظیفه‌ی محافظت از مدارهای برقی را دارد. فیوز برق در صورت بروز اختلالاتی مانند افزایش ولتاژ، مصرف بیش از حد برق، اتصالی در سیم کشی یا خرابی دستگاه‌های برقی، با قطع کردن جریان برق از آسیب رسیدن به مدارها و دستگاه‌ها جلوگیری میکند. در واقع فیوز برق یکی از راه‌های ایمن و اقتصادی برای کنترل جریان برق به شمار می‌رود.
فیوز برق چیست؟
فیوز برق چگونه کار میکند؟
فیوز برق از دو قسمت اصلی بدنه و سیم تشکیل شده است. بدنه فیوز معمولاً از شیشه، سرامیک یا پلاستیک ساخته شده میشود و سیم فیوز از جنس فلزاتی مانند روی، قلع، مس یا نقره است. سیم فیوز درون بدنه فیوز قرار دارد و به دو سر فیوز متصل است. سیم فیوز مقاومت کمی دارد و جریان برق را به راحتی عبور میدهد. ولی اگر جریان برق بیش از حد مجاز شود، سیم فیوز داغ و ذوب میشود. در نتیجه فیوز به اصطلاح می‌پرد و جریان برق را قطع میکند.
بیشتر بخوانید: برقگیر چیست؟ تفاوت آن با صاعقه‌گیر
انواع فیوز برق ساختمان
فیوز برق ساختمان را میتوان به دو دسته‌ی اصلی فیوز AC و فیوز DC تقسیم بندی کرد. فیوز AC برای مدارهای برق متناوب (Alternating Current) و فیوز DC برای مدارهای برق مستقیم (Direct Current) استفاده میشود. در ادامه به صورت مختصر و مفید به معرفی هریک می‌پردازیم.
فیوز AC
فیوز AC در مدارهای برقی مورد استفاده قرار میگیرد و جریان برق آن‌ها با فرکانس معینی (مثلا 50 یا 60 هرتز) تغییر میکند. جنس بدنه فیوز AC معمولا از شیشه، سرامیک یا پلاستیک ساخته می شوند و سیم فیوز آن از جنس روی، قلع یا مس است.
فیوز AC را میتوان به دو نوع تندکار (Fast Acting) و کندکار (Slow Blow) تقسیم کرد. فیوز تندکار در صورت افزایش ناگهانی جریان برق به سرعت ذوب میشود و جریان را قطع میکند. فیوز کندکار در صورت افزایش تدریجی جریان برق زمان بیشتری طول می‌کشد تا ذوب شود و جریان را قطع کند.
فیوز تندکار برای مدارهایی که حساس به افزایش جریان هستند مانند مدارهای الکترونیکی مناسب بوده و فیوز کندکار برای مدارهایی که جریان آن‌ها در حالت عادی نوسان دارد مانند مدارهای موتورها و ترانسفورماتورها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
فیوز DC
فیوز برق DC یکی دیگر از انواع فیوز است که برای محافظت از مدارهای برق مستقیم طراحی شده است. فیوز DC در صورت رخ دادن اختلالاتی مانند افزایش ولتاژ، اتصال کوتاه، یا بارهای سنگین، با قطع کردن جریان برق از خرابی مدارها و دستگاه‌ها جلوگیری میکند. فیوز DC دارای تفاوت‌هایی نسبت به AC است که از جمله آن‌ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- فیوز DC اندازه بزرگ‌تری نسبت به فیوز AC دارد. بزرگ‌تر بودن ابعاد این فیوز به این دلیل است که منبع تغذیه DC دارای ولتاژ بالاتر از صفر ولت بوده و قطع کردن مدار با آن سخت‌تر است. برای جلوگیری از ایجاد آرک بین سیم‌های ذوب شده، الکترودها در فاصله دورتری از هم قرار می‌گیرند.
- فیوز DC دارای عناصر داخلی مختلفی است که باید با هم هماهنگ باشند. برای مثال، فیوز DC ممکن است دارای فنرهایی باشد که باعث جدا شدن انتهای فیوز هنگام ذوب شدن شوند.
علت پریدن فیوز برق چیست؟
پریدن فیوز می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. برای مثال یکی از این دلایل آن، مصرف بیش از حد برق است. یکی دیگر از دلایل پریدن فیوز برق، اتصالی در سیم کشی ساختمان است. دلایل دیگری همچون خرابی دستگاه‌های برقی و مشکل در پریزهای برق وجود دارد که در ادامه با هر یک از این دلایل بیشتر آشنا می‌شوید.
علت پریدن فیوز برق
مصرف بیش از حد برق
اگر شما بیش از حد مجاز برق مصرف کنید، فیوز برق شما ممکن است بپرد. برای مثال، اگر شما چندین دستگاه برقی را به یک پریز برق وصل کنید، ممکن است جریان برق بیش از ظرفیت فیوز شما شود و فیوز را ذوب کند. برای جلوگیری از این مشکل، شما باید تعداد دستگاه‌های برقی را کاهش دهید یا از پریزهای برق مختلف استفاده کنید.
اتصالی در سیم کشی ساختمان
اگر سیم‌های برقی ساختمان شما فرسوده، آسیب دیده یا اتصالی داشته باشند، ممکن است باعث ایجاد اختلال در جریان برق شوند. این اختلال می‌تواند باعث افزایش ولتاژ یا ایجاد اتصال کوتاه در مدار شود. در نتیجه بروز این موارد می‌تواند باعث پریدن فیوز گردد. حال شاید برای شما سوال پیش بیاید برای جلوگیری از اتصالی در سیم کشی ساختمان و پریدن فیوز چه کاری باید انجام داد؟ در پاسخ به این سؤال باید ذکر کنیم برای جلوگیری از این مشکل، شما باید سیم کشی ساختمان خود را بازرسی و در صورت نیاز تعویض کنید.
اتصالی در سیم کشی ساختمان
حتما بخوانید: آموزش سیم کشی برق ساختمان (0 تا 100)
خرابی دستگاه‌های برقی
در بسیاری از موارد خرابی دستگاه‌های برقی باعث بروز مشکلاتی همچون پریدن فیوز برق می‌شوند. در واقع دستگاه‌های برقی خراب یا ناسالم باعث ایجاد اختلال در جریان برق می‌شوند. برای مثال، اگر دستگاهی مانند یخچال، اتو یا مایکروویو شما خراب باشد، ممکن است جریان برق را قطع و وصل کند یا بیش از حد مصرف کند. این موارد می‌توانند سبب قطع شدن فیوز برق شود.
حتما بخوانید: راهنمای خرید محافظ برق
مشکل در پریزهای برق
یکی دیگر از علت‌های پریدن فیوز برق می‌تواند مربوط به پریز برق باشد. برای مثال اگر پریز برق شما شکسته، ترک دار، سوخته یا کج باشد، ممکن است باعث ایجاد اختلال در جریان برق شود که همین مورد می‌تواند موجب شود که فیوز بپرد. البته وجود گرد و غبار، رطوبت، زنگ زدگی یا سایر مواد خارجی هم می‌تواند باعث بروز این مشکل گردد. در انتها این بخش بهتر است ذکر کنیم در صورتی که پریز بی‌کیفیت خریداری کنید و پریز خریداری شده دارای استاندارد‌های ملی و بین‌المللی نباشد می‌تواند پریدن فیوز را برای شما رقم بزند.
مشکل در پریزهای برق
حتما بخوانید: آموزش تصویری نصب کلید و پریز برق (0 تا 100)
نتیجه گیری
در این محتوا اطلاعات دقیقی در مورد فیوز برق در اختیار شما قرار دادیم و مطمئناً در حال حاضر می‌دانید فیوز برق یک قطعه کوچک و ساده است که وظیفه‌ی محافظت از مدارهای برقی را دارد. فیوز برق با قطع کردن جریان برق در صورت بروز اختلالاتی مانند افزایش ولتاژ، مصرف بیش از حد برق، اتصالی در سیم کشی یا خرابی دستگاه‌های برقی، از آسیب رسیدن به مدارها و دستگاه‌ها جلوگیری میکند. در نهایت امیدواریم محتویات موجود در این مقاله توانسته باشد شما را به صورت کامل نسبت به فیوز برق و انواع آن آگاه کند.
سوالات متداول
قدرت قطع فیوز چیست؟
قدرت قطع فیوز یا Breaking Capacity یک مقدار عددی است که نشان میدهد که فیوز برق تا چه حد می‌تواند جریان برق را قطع کند. این مقدار به واحد آمپر (A) یا کیلو آمپر (kA) اندازه‌گیری میشود. قدرت قطع فیوز باید بیشتر از جریان بالاترین اختلال ممکن در مدار باشد. اگر قدرت قطع فیوز کمتر از جریان اختلال باشد، ممکن است فیوز برق نتواند جریان را قطع کند و از کار بیفتد. برای انتخاب فیوز برق مناسب، شما باید به قدرت قطع فیوز توجه کنید.
ضریب ذوب فیوز چیست؟
ضریب ذوب فیوز یا Fusing Factor یک مقدار عددی است که نشان میدهد که فیوز برق چه مقدار جریان بیش از حد مجاز را تحمل میکند. این مقدار به صورت نسبت جریان ذوب فیوز به جریان مجاز فیوز بیان میشود. ضریب ذوب فیوز معمولا بین 1.25 تا 2 است.
علامت فیوز تندکار و کندکار چیست؟
فیوز تندکار و کندکار را میتوان با توجه به علامتهایی که روی بدنه فیوز نوشته شده است، تشخیص داد. علامت فیوز تندکار معمولا یک حرف F یا یک علامت ستاره (*) است. علامت فیوز کندکار معمولا یک حرف T یا یک علامت مثلث (△) است. برای مثال، یک فیوز با علامت F10A یک فیوز تندکار با جریان مجاز 10 آمپر است.
فیوز چگونه در مدار قرار میگیرد؟
فیوز برق را میتوان در مدار به دو روش سری یا موازی قرار داد. در روش سری، فیوز برق بین منبع تغذیه و بار قرار میگیرد و جریان برق را کنترل میکند. در این روش، اگر فیوز برق بپرد، کل مدار قطع میشود. در روش موازی، فیوز برق هر بار به صورت جداگانه وصل میشود و جریان برق را هر بار کنترل میکند. در این روش، اگر فیوز برق بپرد، فقط بار مربوطه قطع میشود و بقیه مدار کار میکند.
دیدگاه شما