هر نوع وسیله‌ای که انرژی الکتریکی را به انرژی مکانیکی تبدیل کند، یک الکتروموتور است. به عبارت دیگر هر وسیله ای که نیروی دورانی تولید کند، به عنوان یک الکتروموتور شناخته میشود. الکتروموتورها اغلب از طریق پدیده‌ی القای الکترومغناطیس کار می‌کنند. اساس کار الکتروموتورها بر پدیده مغناطیس و میدان الکتریکی است. الکتروموتورها به دو دسته کلی موتور AC و موتور DC طبقه بندی میشوند. در موتور AC ورودی جریان متناوب است و در موتور DC ورودی جریان مستقیم است.
الکتروموتور بر اساس اصول الکترومغناطیس کار میکند. اگر شما جریان الکتریکی را از یک سیم عبور دهید، یک میدان مغناطیسی به وجود می آید. اگر شما سیم را دور یک میله بپیچید، یک میدان مغناطیسی حول آن میله به وجود می‌آید، به بیانی دیگر میله به یک آهنربا تبدیل میشود به‌طوری که یک سر میله میله قطب N و سر دیگر آن قطب S خواهد بود. در آهنربا، قطب‌های هم‌نام یکدیگر را دفع می‌کنند و قطب‌های غیر هم‌نام یکدیگر را جذب می‌کنند. اگر شما میله مورد نظر را با آهنرباهایی دیگر احاطه کنید، میله به خاطر وجود نیروهای جاذبه و دافعه شروع به چرخیدن میکند.
اجزای الکتروموتور
بدنه یا قاب: پوششی است که تمام اجزای الکتروموتور را در بر می‌گیرد و نقش حفاظتی دارد.
شافت: قطعه‌ای فلزی که از داخل، به خارج بدنه الکتروموتور نیرو وارد میکند. این نیرو را از چرخش موتور الکتریکی گرفته شده است.
استاتور: یک قطعه ثابت باقی می‌ماند و معمولاً از تعدادی آهنربا تشکیل شده است. ممکن است یک آهنربا دائمی یا آهنربا الکتریکی باشد. آهنرباهای الکترومغناطیسی دارای یک سیم پیچ است که معمولاً از سیم مسی ساخته شده.
کموتاتور: این قطعه در نزدیکی استاتور است، این قطعه جهت جریان را در دستگاه تغییر می‌دهد. این یکی از قطعات متحرک در موتورهای الکتریکی است.
جاروبک: قطعه‌ای است که با کموتاتور در تماس است و برای تکمیل سوئیچ و تغییر جریان استفاده میشود.
بلبرینگ: یاتاقان‌های یک موتور الکتریکی در نزدیکی نقطه‌ای قرار دارند که شافت از قاب و بدنه خارج میشود و اجازه می‌دهند تا شافت با حداقل اصطکاک بچرخد و حرکت ناخواسته را از بین می‌برند.
روتور: روتور یا همان آرمیچر قطعه حامل جریان است که در مرکز موتور الکتریکی قرار دارد. و زمانی که تحت تاثیر میدان مغناطیسی قرار می‌گیرد و سیم پیچ برای ایجاد گشتاور مکانیکی در تعامل است و چرخش شافت را ایجاد می کند.
براکت: براکت به قاب در قسمت انتهای قاب متصل شده است، شافت الکتروموتور متصل شده و وسیله‌ای برای ایمن‌سازی دستگاه و محل عبور شافت میباشد.
انواع الکتروموتور
طبقه بندی الکتروموتورها در تصویر زیر نمایش داده شده است.
موتور AC
موتور AC جریان متناوب را به نیروی مکانیکی تبدیل میکند و خود به سه نوع تقسیم میشود: موتور القایی، موتور سنکرون و موتور خطی. جزئیات هر یک از این موتورها در زیر شرح داده شده است.
موتور القایی
این نوع موتور از پدیده القای الکترومغناطیس برای تبدیل انرژی الکتریکی به نیروی مکانیکی استفاده میکند. بر اساس ساختار روتور، موتور القایی به دو دسته تقسیم میشود: موتور القایی روتور قفس سنجابی و موتور القایی روتور زخم.
روتور قفس سنجابی
موتوری که در آن روتور قفس سنجابی به کار رفته، تحت عنوان موتور القایی قفس سنجابی شناخته میشود. روتور قفس سنجابی، صدای وزوز موتور و قفل مغناطیسی را کاهش می‌دهد.
روتور زخم
این نوع روتور به اسم روتور حلقه لغزش نیز شناخته میشود. این روتور در گذشته بیشتر استفاده می‌شد اما امروزه استفاده از آن خیلی کم است. علاوه بر نوع روتور، موتورهای القایی بر اساس تعداد فاز به دو دسته موتور القایی تک فاز و موتور القایی سه فاز دسته بندی میشوند.
موتور القایی تک فاز
دستگاهی است که انرژی الکتریکی AC تک فاز را با استفاده از پدیده‌ی القای الکترومغناطیس به انرژی مکانیکی تبدیل میکند. چنین دستگاهی به عنوان موتور القایی تک فاز شناخته میشود.
موتور القایی سه فاز
دستگاهی است که انرژی الکتریکی AC سه فاز را به با استفاده از پدیده‌ای القای الکترومغناطیس به انرژی مکانیکی تبدیل میکند. چنین دستگاهی به عنوان موتور القایی سه فاز شناخته میشود.
موتور خطی
موتور خطی، نوعی الکتروموتور است که به جای نیروی دورانی، نیروی خطی تولید میکند. روتور و استاتور موتور خطی، بر خلاف سایر الکتروموتورها استوانه‌ای نیست. این نوع موتور در درب‌های کشویی و اکچویتورها کاربرد دارد.
موتور سنکرون
دستگاهی است که جریان متناوب با فرکانسی مشخص را به انرژی مکانیکی تبدیل میکند. در موتور سنکرون، سرعت موتور همگام با فرکانس منبع تغذیه است.
سرعت سنکرون با توجه به گردش میدان مغناطیسی اندازه گیری میشود و وابسته به فرکانس و قطب‌های موتور است. موتور سنکرون به دو دسته رلوکتانس و هیسترزیس تقسیم میشود.
موتور رلوکتانس
دستگاهی است که آغاز فرآیند آن مشابه یک موتور القایی است در حالیکه مانند یک موتور سنکرون کار میکند.
موتور هیسترزیس
موتور هیسترزیس نوعی از موتور سنکرون است که روتور آن به شکل استوانه و از جنس فرومغناطیس است که گشتاور هسترزیس از طریق جریان گردابی موتور تولید میشود.
موتور DC
دستگاهی است که جریان مستقیم را به نیروی مکانیکی تبدیل میکند. اصول کار موتور DC به این صورت است که وقتی یک هادی حامل جریان الکتریکی در میدان مغناطیسی قرار بگیرد، نیرویی بر آن اعمال میشود که باعث تولید گشتاور میشود. موتور DC به دو دسته تقسیم میشود: موتور خود تحریک و موتور تحریک مستقل.
موتور تحریک مستقل
موتور DC که در آن سیم پیچ از طریق یک منبع تغذیه جداگانه تحریک میشود، تحت عنوان موتور تحریک مستقل شناخته میشود. با کمک منبع تغذیه جداگانه، سیم پیچ آرماتور برانگیخته شده و شار مغناطیسی تولید میکند.
موتور خود تحریک
با توجه به نوع اتصال سیم پیچ، موتور خود تحریک به سه دسته تقسیم میشود: موتور DC سری، موتور DC شنت و موتور DC کامپوند.
موتور DC شنت
موتوری است که در آن سیم پیچ به صورت موازی با آرماتور بسته میشود.
موتور DC سری
در این موتور، سیم پیچ به صورت سری با آرماتور بسته میشود.
موتور DC کامپوند
موتوری است که در آن هر دو نوع اتصال سری و موازی بین سیم پیچ و آرماتور برقرار است. موتور کامپاند به دو دسته شنت کوتاه و شنت بلند تقسیم میشود.
شنت کوتاه
اگر سیم پیچ تنها به صورت موازی با آرماتور در ارتباط باشد و ارتباط سری وجود نداشته باشد، اصطلاحا به آن شنت کوتاه گفته میشود.
شنت بلند
اگر سیم پیچ میدان شنت، به صورت موازی با آرماتور و سیم پیچ سری باشد ، موتور به عنوان موتور شنت بلند شناخته میشود.
نحوه پلاک‌خوانی الکتروموتور
برروی موتورهای الکتریکی پلاکی توسط کارخانه نصب می‌گردد که کلیه اطلاعات موتور برروی آن برای راه اندازی آورده میشود و در صورتی که موارد اعلام شده به درستی رعایت نشود موتور می‌سوزد و یا عمر مفید آن کاهش پیدا میکند.
معمولا اطلاعاتی در بر روی پلاک الکتروموتور حک میشوند عبارت اند از: توان، ولتاژ، جریان حداکثر، سرعت، حروف طراحی، ضریب سرویس، فرکانس، راندمان، کلاس عایقی، کارکرد، نوع قاب، چرخ دنده‌ها، مدل و شماره سریال.
گاهی مواقع خواندن پلاک موتور می‌تواند به یک چالش تبدیل شود. اکثر کارخانه ها اطلاعات متفاوتی در پلاک موتور قرار می‌دهند، همینطور اکثر مواقع پلاک کثیف میشود، آسیب میبیند و گاهی کنده میشود. همه این موارد باعث میشوند خواندن پلاک موتور یک کار دشوار و گاهی ناامید کننده باشد.
انتخاب الکتروموتور
شاید از نظر شما دانستن سرعت، گشتاور و قدرت برای انتخاب بهترین الکتروموتور کافی باشد اما در ادامه به چند عامل مهم که به انتخاب آن کمک شایانی خواهند کرد، می‌پردازیم :
ولتاژ
برای ولتاژ خانگی استاندارد که 220 ولت است، نیاز بهاتکتروموتور تک فاز خواهید داشت و برای ولتاژ صنعتی (380 ولت) به یک سه فاز نیاز دارید. به طور معمول دینام سه فاز ارزان‌تر هستند و کاربرد بیشتری در صنعت دارند.
جریان
فرکانس جریان برق در ایران 50 هرتز است و باید دینام متناسب با آن را انتخاب نمایید. فرکانس در اغلب کشور‌های اروپایی نیز 50 هرتز و در آمریکای شمالی 60 هرتز است.
گشتاور خروجی: شما باید محاسبه نمایید که در بدترین حالت چقدر گشتاور خواهید داشت و اگر گشتاور زیاد است از الکتروموتور مناسب برای گشتاور زیاد یا گیربکس صنعتی بر سر‌راه آن استفاده نمایید.
سرعت
آیا در زمان کاری الکتروموتور به سرعت ثابت نیاز دارید یا مهم است که در مقاطعی موتور ثابت شود و یا سرعتش کم شود؟ در این صورت به موتور ترمز دار نیاز خواهید داشت.
توان
مقدار توان مورد نیاز برای الکترو موتور یکی از پارامترهای مهم انتخاب است. این پارامتر بر حسب کیلووات یا اسب بخار سنجیده میشود.
چرخه کارکرد
اگر الکتروموتور شما به صورت متنناوب کار میکند، یعنی بین هر بار استارت موتور، زمانی برای سرد شدن آن موتور خاموش است، در قیاس با یک نوع دائم کار، می‌توانید از دینام کوچک‌تری استفاده نمایید.
چرخه عمر
برای الکتروموتور دائم کار، که قرار است هزاران ساعت بدون توقف کار کنند، ممکن است یک موتور AC یا Brushless که طول عمر بالاتری دارند استفاده شود و برای نوع کم کار،موتورDC و Universal مناسب خواهند بود.
کاربرد خاص
در بعضی از کاربری‌ها مانند صنایع غذایی، نیاز است که از فولاد ضد زنگ استفاده شود. یا ممکن است دینام محافظ در برابر گرد و غبار و ضد آب مورد نیاز باشد. برای هر یک از این موارد خاص، نوع مناسب وجود دارد. این مشخصه با عنوان IP بر روی الکتروموتوردرج شده است.
اندازه فریم و پیکر بندی
گاهی اوقات به دلیل محدودیت فضا، نیاز است که الکتروموتور کامپکت مورد نیاز باشد. بنابراین توجه به محل نصب، یکی از عوامل موثر بر انتخاب آن خواهد بود.
هزینه‌های نگهداری
ممکن است در نگاه اول الکترو موتور ارزان‌تر برای شما جذاب باشد، اما باید به هزینه‌های عملیاتی، مصرف برق، از کار افتادن خط تولید و سایر عواملی که بعداً هزینه‌های شما را اضافه می‌کنند نیز توجه داشته باشید و بهترین انتخاب را انجام دهید. جهت خرید آنلاین الکتروموتور ارزان می‌توانید با کارشناسان سایت کالا صنعتی در تماس باشید.
راندمان
مصرف انرژیدینام نسبت به توان خروجی با رویکرد صرفه جویی در انرژی، بسیارمهم است. امروزه الکتروموتورهایی با راندمان IE1 تا IE4 تولید میشود.
تعمیر و نگهداری
قبل از اینکه الکتروموتور خود را انتخاب کنید، از عملی بودن استفاده از آن اطمینان حاصل کنید. به عنوان مثال اگر شما یک موتور DC نیاز دارید، آیا فردی را دارید که مرتب زغال آن را چک و تعویض نماید؟
عوامل اثر‌گذار بر قیمت الکتروموتور
قبل از هر چیز باید دانست که با توجه به تیراژ تولید و فروش الکتروموتورهای سه فاز ، قیمت الکتروموتورهای سه فاز پایین‌تر است. این نوع موتورها هم ارزان‌تر و هم در دسترس‌تر هستند. حتما می‌دانید که بسیاری از الکتروموتورهای سه فاز را می‌توان با خازن به صورت تک فاز نیز راه اندازی کرد. بنابراین اگر ولتاژ تغذیه مد نظر شما برق 220 ولت شهری است، با توجه به قیمت الکتروموتور می‌توانید به‌جای الکتروموتورهای تک فاز به الکتروموتور سه فاز نیز فکر کنید.
در مورد راه اندازی الکتروموتور سه فاز بصورت تک فاز با خازن به وبلاگ ماناموتور مراجعه کنید. قیمت مینی‌موتور (DC) می‌تواند نسبت به قیمت موتور الکتریکی AC مقرون به صرفه‌تر باشند (تا توان‌های کمتر از 300 وات). اما در توان‌های بیشتر هزینه بیشتری را به شما تحمیل می‌کنند.
قیمت الکتروموتور فقط تابع نوع الکتروموتور نیست، اما باید دانست که در شرایط مساوی، بیش از همه گشتاور موتور قیمت آن را تعیین میکند. پس برای آن‌که قیمت بالایی برای الکتروموتور نپردازید، محاسبه گشتاور را هر چه دقیق‌تر انجام دهید.
مشاوره فنی و خرید آنلاین انواع الکتروموتور از برقچی
اگر می‌خواهید یک الکتروموتور خریداری کنید اما نمی‌دانید کدام یک از مدل‌های آن برای پروژه شما مناسب است، برقچی به شما در زمینه انتخاب و خرید مناسب‌ترین الکتروموتور کمک میکند.
مشاوره فنی برای خرید الکتروموتور، مانند هر نوع کالای صنعتی دیگر، می‌تواند از تحمیل هزینه‌های خرید محصول و همچنین هزینه‌های مربوط به سعی و خطاهای اجتناب ناپذیر آن جلوگیری نماید.
مزیت مهم خرید اینترنتی محصولات صنعتی، از جمله الکتروموتور، آن است که می‌توانید با مقایسه مشخصات فنی و قیمت برندهای مختلف، بر حسب پروژه مد نظر و امکانات و محدودیت‌های آن، اقدام به خرید دقیقی داشته باشد.
فروشگاه اینترنتی برقچی سعی میکند با عرضه و فروش اینترنتی انواع الکتروموتور با تنوع و کیفیت و قیمت مناسب، فضای لذت بخشی را برای صنعتگر ایرانی خلق نماید.